wtorek, 12 kwietnia 2016

Żeby nie było śladów - Cezary Łazarewicz.

Niepotrzebnie ociągałam się z notką o tej książce, bo jednak dużo lepiej pisze mi się w emocjach. Chciałam ochłonąć, teraz wyjdzie na to, że w ogóle na mnie nie zrobiła wrażenia. A tak nie jest, naprawdę zmiotła mnie z nóg, z wielu względów.



Patrzyłam na ten materiał oczami wielu osób, nie na raz, przełączałam się od jednej do drugiej według rytmu opowieści, a zawleczką była treść i to, jak na mnie oddziaływała - raz widziałam siebie z tamtego czasu, potem Przemyka, w rozdziałach zajmujących się Basią Sadowską, byłam matką, a momentami dziewczyną Grześka. 

Pamiętam tę sprawę, dużo się o tym mówiło, rodzice i ich znajomi dyskutowali o możliwych scenariuszach, co tam się stało? Że zawiniła milicja to było jasne, ale jak, dlaczego? W tamtych czasach ludzie spotykali się w domach, sałatki, jakieś pasztety (łatwiej było kupić od chłopa mięso, kurę, zmielić i upiec, niż kupić wędlinę), no i oczywiście wódeczka. Im więcej, tym więcej złości na to wszystko. 
Byłam niewiele młodsza od Przemyka, zaczynałam liceum, kiedy on robił maturę. Wprawdzie bardziej zajmowała nas sprawa zmiany szkoły i pierwsze fascynacje nowymi kolegami z klasy, ale jednak coś tam do naszych 'niebiesko-migdałowych' głów docierało. Baliśmy się, że wszyscy tak skończymy. 

Cezary Łazarewicz pisze nie tylko o procesie i dochodzeniu, ale też i o dzieciństwie Przemyka, jego mamie, babci, ojcu, sytuacji w rodzinie. Wtedy działo się we mnie najwięcej, bo przecież wiemy, co się stało, a kiedy tak się cofamy, to jakby szukać winnych zbrodni, i mowa tu nie tylko o milicjantach. Dlaczego to się stało, czy musiało? Jaki zestaw przypadków, zdarzeń, jakie uwarunkowania doprowadziły do tej tragedii?  Czy można było jej zapobiec? Może inaczej go wychowywać, może bardziej uczulić, może więcej pilnować? Matka Przemyka uznawała, że nie można człowieka wychowywać, że najważniejsza jest wolność jednostki, nawet tak młodej, jej prawo do doświadczania, popełniania błędów. Bardzo się oburzyłam na takie postawienie sprawy, bo jako matka jestem przekonana, że dzieci ponad wszystko potrzebują jasnych reguł, ustanowienia granic postępowania. Czasem trzeba pozwolić na to, żeby dziecko się sparzyło, ale w sposób kontrolowany, ostrzegawczo, a nie żeby od razu skóra z mięśniami zeszła. 
Miałam wrażenie, że ona tak postanowiła, bo nie umiała inaczej, że była wrażliwa i nieporadna i tak naprawdę nie umiała być matką, dla siebie też nie była czasem 'dorosła'. Ale co ja tam wiem, od razu się upominałam - przecież jej nie znasz, nie byłaś w jej butach, nie możesz oceniać. No to i starałam się nie, ale bardzo mi było trudno zachować spokój, kiedy czytałam o tym, że mały Grześ prosił ciocie czasem o coś do jedzenia. Albo plątał się między tłumami ludzi w domu. Co to w ogóle za zwyczaj robienia dworca z domu, kiedy jest w nim dziecko, chodzi do szkoły, potrzebuje spokoju, bezpiecznej rutyny. Może nie jakiejś przesadnej, ale minimum przyzwoitości w tym wszystkim powinno być, 'wielka sprawa' tego nie tłumaczy. Matki miały obowiązek najpierw zadbać o dzieci, a dopiero potem o ojczyznę. Albo dziecko do ojca i walcz kobieto do krwi ostatniej. 

Zresztą wszyscy spodziewaliśmy się, że Przemyk był męczennikiem, a wyszło na to, że to nadgorliwy milicjant czy ZOMOwiec postanowił udowodnić, kto jest silniejszym jeleniem na rykowisku. Grzegorz pokazał brak respektu, a ten prosty chłopak w mundurze tak tylko umiał nauczyć go moresu. Zresztą ZOMOWcy byli odpowiednio szkoleni, nieźle prali im mózgi, specjalnie brali ich z maleńkich miejscowości, wsi na rubieżach kraju, żeby widzieli w tym awans, a jednocześnie byli prostej konstrukcji moralnej.

Zmagałam się z tymi myślami, wracały wspomnienia, własne doświadczenia, również te związane z pierwszymi zauroczeniami, związkami, bo przecież i postać dziewczyny Grzegorza przewija się przez całą książkę. Jak ja bym postąpiła, czy trwała w pamięci o nim latami, czy starała się, może nie zapomnieć, ale jednak przejść nad tym do porządku dziennego (i po jakim czasie?), żyć po prostu. Przecież młoda dziewczyna musiała mieć silny instynkt samozachowawczy, a jeśli tkwiła cały czas 'w tej historii', to czy było to z własnej woli, czy poddała się presji matki i środowiska, temu, że ono chciało widzieć w nich bohaterki i męczennice. 
Okrutnie to może brzmi, ale jestem za dążeniem w stronę światła, nie nurzaniem się w rozpaczy bez końca. Wiem, co mówię, bo też straciłam dziecko, wprawdzie nie w takich okolicznościach i nie tak duże, ale strata to strata, nie da się tego w ogóle klasyfikować. 
Chyba, że pod względem poczucia winy - inaczej jest, kiedy człowiek wie, że zrobił wszystko, a inaczej, kiedy wyrzuca sobie, że mógł coś zrobić, żeby zapobiec. Tego Basi Sadowskiej nie zazdroszczę. 
Ale przyznam, że momentami jej nie lubiłam, za to niepozbieranie, stawianie potrzeb obcych ludzi czasem ponad własne dziecko. Dużo jest o jej dobrym sercu, o jej zwróceniu się w stronę boga, ale mnie to w ogóle nie imponuje, bo uważam, że trzeba się starać po równo na każdym polu, a nie na jednym bardziej niż na drugim, bo jednych ratować, krzywdząc innych, to nie jest cnota. Bardzo źle się z tym czułam, bo uważam, że człowiek nie powinien pochopnie oceniać, a ja nie mam wszystkich danych. Ale w głowie się roiło, w sercu co chwila małe ukłucie i 'opinia' już gotowa.

Bardzo męczyła mnie ta niemoc - dochodzenie, które wiadomo, że nie dojdzie sprawiedliwości, starania rodziców, matactwa rządu, był nawet moment, że nie mogłam sobie znaleźć miejsca, ani leżeć, ani siedzieć, kończyłam tę książkę na kolanach oparta o łóżko. 
Nie rozumiem, dlaczego oni wtedy nie przyznali się do tego, że za mocno go pobili, przecież więcej by tym zyskali, niż kłamstwami. No, ale retoryka była wtedy inna, pewnie już inaczej nie umieli.
Nie podobał mi się powrót do tamtych czasów, bo je za dobrze pamiętam i za bardzo nie chciałabym znowu w nich żyć. 
Miałam nawet taki imperatyw zatrzymania się mentalnie w 'tu i teraz'. Czytałam w kafejce obok perfumerii, wypadłam na chwilę, popsiukałam (widać, że chowana na Musierowiczowej jestem) dwa paski luksusowymi perfumami, o których marzę i wetknęłam w książkę. Czytając pachniało mi 'zachodem' i utrzymywało mnie to w rzeczywistości, całe szczęście, bo kiedy czyta się Łazarewicza, bardzo łatwo przenieść się wstecz do lat osiemdziesiątych. 

Na końcu książki jest przytoczony wpis do pamiętnika, który Grzegorz Przemyk umieścił dla brata Michała. Popłakałam się nad tym, bo zdałam sobie sprawę, że został zabity niezwykle wartościowy młody człowiek, oczywiście wiedziałam o tym wcześniej, ale jego własne słowa pozostawione dla dużo młodszego brata, coś w rodzaju dekalogu, dobitnie mi to uświadomiły. Straszne to - dla mnie jako niewiele młodszej 'koleżanki', dla mnie jako matki, dla mnie jako czyjejś dziewczyny, dla mnie żony, a on już nie miał możliwości jej mieć, dla mnie jako Polki, że w takich czasach przyszło mi żyć i ile nam w związku z tym odebrano. 

Jedno się oprawcom nie udało, mieli bić tak, żeby nie było śladów, a zostawili ich wiele na nas. Może i nie ma sprawiedliwości, ale nie sądzę, żeby ten, który rzekomo zadał śmiertelne ciosy, miał takie fajne życie. Mam nadzieję, że nie. 

sobota, 9 kwietnia 2016

Mistrzynie Anny Luboń, czyli kto by nie chciał mieć takich przyjaciółek.

Mam zaszczyt i honor znać Annę Luboń. Nie ma to znaczenia dla tego, co teraz tu napiszę o książce, najwyżej nie wspomniałabym o niej na blogu wcale, gdyby była słaba (niemożliwe oczywiście), ale ma znaczenie dla atmosfery czytania, bowiem wiedząc, że Anna jest wielbicielką muzyki poważnej, na czas lektury jej książki wybrałam sobie kilka utworów, które towarzyszyły mi w ten czas. Nie jest to jej ulubiony Penderecki, bo dla mnie niestety to o jeden most za daleko, ale Mozart dlaczego nie? Nie będę Was tu całą play-listą zajmować, ale ten koncert na klarnet tak lubię, że postanowiłam go tu wkleić. Założę się, że nawet ci, którzy nie są pewni, czy lubią taką muzykę, ulegną jej czarowi.



Nie wiem, jak Wy, ale ja bardzo lubię mądre kobiety. Oczywiście wolę móc zasiąść z nimi do rozmowy osobiście, ale jeśli się nie da, zawsze jestem bardzo ciekawa, co mają do powiedzenia w wywiadach. Mam ograniczony dostęp do polskiej prasy, nie czytałam żadnego z tych wywiadów w Elle, ucieszyłam się, kiedy zobaczyłam je zebrane w jednym miejscu. 



Najpierw notowałam sobie smaczki na zakładce, tej pięknej kartce-zaproszeniu na wystawę zdjęć, ale po jakimś czasie zorientowałam się, że to bez sensu i zakreślałam radośnie w książce. Nie mam tego zwyczaju, chowana w czasach, kiedy czytało się książki pożyczone od znajomych i z biblioteki, ale teraz pomyślałam, że warto. Zresztą mam zamiar tak robić częściej.
Zacny zestaw gości nam Anna Luboń zafundowała. 
Zaczęła od Gosi Baczyńskiej, polskiej projektantki, której nie trzeba nikomu przedstawiać, nawet tym, którzy zawsze chodzą w dżinsach i czarnej koszulce. Wzruszyła mnie opowieść o tym, jak dzielnie dawała sobie radę za młodu w Londynie, pomyślałam o niej, jak o swojej córce wchodzącej w życie i od razu mi się cieplej w sercu zrobiło. A to Mistrzyni przecież, a nie niegdysiejsza dziewczyna z marzeniami. Teraz może być przykładem dla innych. 

Henryka Bochniarz - zawsze ją podziwiałam, tu znalazłam z nią 'wspólny język' w tym, co powiedziała o rodzinie na emigracji - wylądowali w obcym kraju, dzieci nie znały języka, mieli tylko siebie i to ich szalenie zbliżyło. Z nami było tak samo, takie 'traumy', nawet jeśli są ostatecznie zwycięstwem, bardzo hartują i budzą silną potrzebę jedności i bliskości w grupie ludzi, w tym wypadku rodzinie, która przez to przechodzi razem. 

Dorota Czarnota - to o niej pisałam na FB, że zapytała ojca, co to znaczy gentleman, a on odpowiedział, że to taki człowiek, który nie robi innym przykrości. Pomyślałam zaraz - chcę być gentleman'em, nieważne, że nie mogłabym nim być, bo to słowo określa mężczyznę :-) Chcę i już. I będę! Zawsze w mapie życzeń piszę - chcę być dobrym człowiekiem, żeby mi przypadkiem kiedyś nie odbiło, może dlatego dobitnie ta anegdota do mnie trafiła, jak również to, co powiedziała ta słynna 'łowczyni głów', że podczas rozmów kwalifikacyjnych bez względu na wszystko trzeba zawsze być sobą, bo i tak wyjdzie, kiedy człowiek udaje. Zawsze to powtarzam, że nie ma sensu kreowanie przed innymi swojego nieprawdziwego obrazu, bo związek pracodawca-pracownik to jak każdy inny dwóch ludzi - trzeba zatrybic ze sobą tak, żeby można było obcować i pracować razem dłużej. Niepotrzebnie udawałabym cichą myszkę mówiącą na poziomie głośności minus jeden, żeby potem wparować rano do pracy z jowialnym - dzień dobry wszystkim, jaki piękny dzień. 

Agnieszka Duczmal - pamiętam, jeszcze jako dziecko, jej początki, kobiecie dyrygującej orkiestrą nie mogło być łatwo, a tu jeszcze i dzieci, i mąż muzyk. Bardzo ją podziwiam. Niewiele o niej wiedziałam, czytałam z zapartym tchem.

Irena Eris - tu z kolei pamiętam w 1986 roku jak zjechałam do Warszawy na nauki, pierwsze zadanie od mamy - namierz i kup mi krem od Ireny Eris. Wiozłam jej go potem do Koszalina jak jakiś skarb. Wielokrotnie robiłam potem jeszcze takie zakupy, też dla siebie, już jako młoda mama i żona. Do tej pory używam różnych jej produktów, polecony przez Paulinę z Miasta Książek peeling enzymatyczny to jakieś mistrzostwo świata jest. Nigdy nie miałam lepszego. I zwróćcie uwagę na opakowanie, białe pudełko wsuwa się w srebrną obwolutę, a w środku tubka jak od Diora, w kolorze perłowego jasnego różu. Światowa liga, i pod względem jakości, i wyglądu, a cena przystępna. 
Bardzo ciekawe dowiedzieć się, jak do tego doszła. 


Krystyna Kaszuba - dla mnie największa małmazja. Znałam ją jako naczelną Twojego Stylu, w sensie, wiedziałam, że nią jest i czasem gdzieś tam mignęła w mediach, ale o niej niewiele było wiadomo, a o początkach TS to już w ogóle nic. Natomiast ten magazyn jest dla mnie bardzo znaczący, i to najbardziej za rządów Pani Krystyny Kaszuby właśnie. Kojarzy mi się z córką i rozpoczęciem największej przygody mojego życia, z macierzyństwem, czasem, kiedy z dziewczyny stałam się kobietą. Michalina urodziła się w sierpniu, ale najpierw była fałszywy alarm, jakoś tak pod koniec lipca. W drodze do szpitala kupiłam właśnie premierowy Twój Styl, a że byłam dopiero co po półrocznym pobycie w Stanach, zachwyciłam się, wręcz zachłysnęłam faktem, że magazyn podobny tym amerykańskim, wychodzi właśnie w Polsce. Czytam Twój Styl do dziś, staram się każdy numer, do tej pory uważam, że jest najlepszy na rynku magazynów luksusowych (obok Pani i Zwierciadła, ale te czytam już sporadycznie). Bardzo ciekawa opowieść i niezwykła kobieta. 

Ewa Kuryłowicz, o niej wiedziałam najmniej, znałam najsłabiej, bo nie interesuję się architekturą, tym łacniej przeczytałam rozmowę z nią. Wszak wiadomo, że to wyjątkowa kobieta, skoro znalazła się w tym gronie. 

Janina Paradowska - też od zawsze, zawszyście i niezmiennie uwielbiam. Czytam, słucham, jej nazwisko to znak jakości. Bardzo mnie onieśmiela, zdaje się być 'na wysokościach', nie odważyłam się do niej podejść na Targach Książki kilka lat temu, chociaż była wolna. Rzadko mi się to zdarza, teraz żałuję. Pięknie mówiła o swoim zawodzie, o etosie dziennikarza, ale tak bez zadęcia, że ta robota musi być wykonana porządnie po prostu. Lubię też jej styl, zawsze elegancka, kobieca, ale inaczej niż Monika Olejnik na przykład, która potrafi mnie zszokować występując w swoim programie w TV w kolczykach pasujących bardziej na bal sylwestrowy niż na taką okazję. 

Dorota Roqueplo - lubię wiedzieć, kto robi kostiumy do filmów i doskonale znam jej prace. Rozbawiło mnie trochę wspomnienie, że niedawno pracowała przy Mszy za miasto Arras z Gajosem, przecież on tam siedzi w garniturze, pomyślałam, co tam było trzeba robić? No, ale najwidoczniej trzeba :-) Bardzo ciekawa ta opowieść o dziewczynie, która urodzona w Paryżu, w nastoletnim życiu zamienia go na Polskę, a to nie były tak barwne i dobre czasy jak teraz, a późne lata siedemdziesiąte. Założę się, że trochę koszmar, ale umiała z tego wziąć, co najlepsze. Artystyczna, ciekawa dusza. 

Anda Rottenbarg - do tej pani to ja mam stosunek 'czuły', jak do kobiety silnej i słabej jednocześnie. A poza tym doświadczonej przez los i środowisko tak, że ja bym chyba położyła się i siłą woli umarła. Bardzo podziwiam, też za jej niepokorę i wielką odwagę zawodową. Powiedziała u siebie coś ważnego - "Nie rozliczam ludzi z tempa pracy, oczekuję rezultatów. (...) Zawsze wierzę w dobrą wolę ludzi, z którymi pracuję. (...) U pracowników nie zniosłaby olewania. "Jeśli ktoś nie nadąża, nie musi pracować na froncie, zawsze znajdzie sobie swoją niszę". W okrutnym świecie należącym teraz do pracodawców, chyba wielu o tym zapomina, łatwiej ludzi wyrzucić niż znaleźć dla nich odpowiednie miejsce, dobrze nimi zarządzić. 
I jeszcze jedno znalazłam w tym wywiadzie - "Mogąc więcej, nie chcę mniej" - to nie jest myśl Andy Rottenberg, ale jej pasuje i mnie też bardzo. Muszę sobie napisać i powiesić nad biurkiem. 
Na końcu czytam u niej - "Są ludzie, którzy uważają, że każdy dzień jest taki sam. I są tacy, którzy twierdzą, że każdy jest inny". Zapytana, czy chciałaby, żeby każdy dzień był inny odpowiedziała, że tak. A ja do tej pory nad tym myślę, bo zdarza mi się uważać, że czasem takie same dni to jednak odpoczynek dla 'wojownika'. Ale może nie mam racji, przecież czasem wściekam się, że za mało się dzieje. Zastanów się Kaśka - upominam siebie. No to się właśnie zastanawiam :-)
Już pomijając, że z innej strony na to patrząc, to dwa takie same dni zdarzają się tylko ludziom nieuważnym. Albo bezmyślnym. 

Beata Stasińska - tu do czegoś się przyznam, miałam bardzo niedawno okazję, przypadek taki, rozmawiać z nią przez godzinę. Nie ma się czym chwalić, na pewno już mnie nie pamięta, byłam w towarzystwie osoby, którą zna. To było moje pierwsze spotkanie z, co by nie mówić, legendą polskiego rynku wydawniczego, do tego czynną, więc nie jakiś pomnik, tylko kobieta 'na traktorze'. I jak to w takich przypadkach, kiedy kogoś wcale się nie zna, przyglądałam się i słuchałam uważnie, zbierałam ziarenka wrażeń w garść, chciałam bardzo załapać, na czym polega jej fenomen. Nietrudno - niezwykła inteligencja, oczytanie, mądra kobieta po prostu. Ale oczywiście, jak w każdym człowieku, wiele w niej półcieni i barw, co w rozmowie Anny Luboń odnajduję. I tu chyba najbardziej uwidoczniło się mistrzostwo tych wywiadów, bo mogłam skonfrontować, co dostaje człowiek, który w ogóle nie zna osoby 'wywiadowanej'. Okazało się, że dostaje to, co w takim wymiarze jest możliwe, może nie pełny obraz, ale skondensowany pakuneczek jednak tak. Znalazłam w tej rozmowie wszystkie te ziarenka, które trzymałam w garści po skończeniu przypadkowego, jakże fortunnego spotkania. Fortunnego oczywiście dla mnie, bo co będę ściemniać, przywampirzyłam trochę jej energii, wiedzy, spojrzenia na świat, takie spotkania zawsze pozostawiają w człowieku ślad. 

Janina Stępińska - kardiolożka, świat dla mnie najbardziej obcy, ale jedno człowiek wie - tam się dzieje i to jak. I zawsze dotyczy spraw ostatecznych. Nie mogłabym tak. A ona z powodzeniem tyle lat i jest świetna. Arcy ciekawa kobieta. 

Ewa Wycichowska - zajrzałam do świata baletu, tańca nowoczesnego, choreografii, a w tym wszystkim kobiety i matki. Pasjonujące. 

Jedna wspólna wszystkim bohaterkom myśl przyszła mi do głowy po przeczytaniu tych rozmów - gdybyż tak znać te panie i móc czasem z nimi rozmawiać. 

Czytałam ten zbiór wywiadów powoli, nigdzie się nie spieszyłam, bo kiedy ma się okazję do ciekawej rozmowy w dobrym towarzystwie, pośpiech to przestępstwo przeciwko samemu sobie. 
Od dawna czuję potrzebę slow life w takich chwilach, nie zaliczam już zachłannie kolejnych tytułów, nie napycham się jak gęś smalcem, przecież tak naprawdę chodzi nie o ilość, a o jakość. Własnych przemyśleń też.
Teraz sięgam po eseje Brodskiego i będę czytać jeszcze wolniej. A w przerwach rozmowę z Barbarą Krafftówną, taki rarytas, to gdzie ja będę pędzić? 

Polecam. Anna Luboń to czternasta Mistrzyni w tej książce. Gratuluję serdecznie. 



piątek, 1 kwietnia 2016

Kto zabił fabułę? - blogery piszom

Mamy już pozwolenie, żeby się chwalić, to się chwalę, a co. W lecie, prawdopodobnie 22 czerwca, ale datę, jak również wydawcę podamy do wiadomości wkrótce, taka umowa, ukaże się antologia opowiadań kryminalnych napisanych przez blogerów książkowych pt. Kto zabił fabułę?
Znane wydawnictwo (tak prestiżowe, że nam kapcie pospadały z wrażenia) zwróciło się do nas z propozycją napisania opowiadania, warunek był jeden - kryminalne i ma się dziać w środowisku blogerów, wydawców, krytyków, prasy opiniotwórczej związanej z wydawnictwami, wszędzie, byle wiązało się z książką. Jest to część letniej kampanii promującej czytelnictwo i pisanie o książkach. 
Nie wiem, ilu blogerów dostało propozycję, ostatecznie przeszły opowiadania napisane przez: Piotra Zacofanego w lekturze, Elę Czytam, bo muszę, Agnieszkę z Książkowo, Janka z Tramwaju nr 4, , Paulinę z Miasta Książek i Kasię z Mojej Pasieki i moją skromną osobę. Bardzo jestem szczęśliwa, że znalazłam się w tym gronie. Tym bardziej, że pierwszy raz w życiu zmierzyłam się z historią kryminalną, do tej pory myślałam, że nie umiem i to zdecydowanie nie moja bajka.
O Bogu, co ze mnie przy tym pisaniu wyszło. Myślałam, że raczej pójdę w rejony Joanny Chmielewskiej czy też Marioli Zaczyńskiej, a skończyło się na tym, że Janek godnie i ze śpiewem na ustach wszedł w to poletko, a ja, wbrew swoim własnym oczekiwaniom, wystrzeliłam jak filip z konopi opowiadaniem inspirowanym Czerwonym smokiem Thomasa Harrisa. Nie wiedziałam o tym, kiedy pisałam, ale zauważył to redaktor prowadzący, że sam mistrz by się nie powstydził. 
No cóż, ocenicie sami.
Każdy z nas ma tu zamieścić zarys fabuły, więc proszszsz...
Znany grafik pracujący nad okładkami dla czołowych wydawnictw, zostaje znaleziony w swoim mieszkaniu martwy. Ale jak martwy! Ma odcięte usta, a na twarzy nałożoną drugą twarz, zdjętą z innego człowieka. Oprócz tego ma odcięte opuszki wszystkich palców. Makabryczna to zbrodnia, gdyż patomorfolog stwierdził ze stuprocentową pewnością, że kiedy te części ciała były odcinane, on jeszcze żył. Na ekranie komputera, kiedy go znaleźli, były wyświetlone okładki, różne propozycje, do nowej powieści debiutującej pisarki, a na tym wszystkim była zaschnięta krew zmarłego. Pikanterii dodaje fakt, że przy okazji okazało się, że grafik był zapalonym akwarystą i znanym na rynku rosyjskim hodowcą i sprzedawcą specjalnej odmiany glonojadów. Na tym rynku trwała od jakiegoś czasu walka o wpływy. Nitki się plączą wraz z kolejnymi śladami i faktami, a prokurator Alicja Horn ma nie lada orzech do zgryzienia - w czym jeszcze maczał palce grafik, ile twarzy posiadał i dlaczego jego usta są teraz gdzie indziej? Kto będzie następny, bo pewne jest, że tak jak grafik nosi czyjąś twarz, tak ktoś inny będzie nosił jego usta, policyjny profiler (prywatnie kochanek Alicji) nie ma co do tego wątpliwości.  
Nic więcej nie powiem, tylko tyle, że do tej pory śni mi się ta historia po nocach. 
A oto okładki, które zaproponował grafik (no ja nie wiem, czy on bezpieczny z nami ;-))
Która podoba Wam się najbardziej?